Một tầng lớp xã hội mới, tầng lớp tư sản dân tộc (doanh nhân), đã xuất hiện ở Việt Nam vào đầu thế kỷ 20 cùng với sự du nhập của phương thức sản xuất tư bản chủ nghĩa. Họ đã đóng góp rất nhiều vào phong trào yêu nước, vào sự thành công của Cách mạng tháng Tám, vào sự kiến thiết, phát triển đất nước trong giai đoạn mới hiện nay, góp phần tạo dựng sự phồn vinh cho dân tộc, ấm no cho nhân dân.
Vai trò quan trọng của giới doanh nhân trong Cách mạng Tháng Tám
Tình hình tài chính của Chính phủ lâm thời rất khó khăn vào mùa Thu năm 1945, ngay sau khi giành được độc lập. Trong khi kinh tế suy yếu, kho bạc chỉ còn hơn 1,25 triệu đồng Đông Dương, trong đó một nửa là tiền rách, nát cùng với nhiều khoản nợ khác. Trong thế “nghìn cân treo sợi tóc”, tất cả các hoạt động liên quan đến việc tổ chức bộ máy nhà nước, xây dựng lực lượng vũ trang, giải quyết nạn đói đều cần đến tài chính. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ký sắc lệnh số 04/SL về việc thành lập Quỹ Độc lập, triển khai “Tuần lễ vàng” từ ngày 17 đến 24.9.1945 trên khắp đất nước. Giao cho ông Đỗ Đình Thiện, một nhà tư sản, một nhân sĩ trí thức yêu nước nổi tiếng lúc bấy giờ đứng ra phụ trách.
Tất cả các tầng lớp nhân dân yêu nước đều tích cực ủng hộ lời kêu gọi trên. Khi “Tuần lễ vàng” và Quỹ Độc lập kết thúc, cả nước đã thu được 370kg vàng và 20 triệu đồng Đông Dương. Điều này đã phản ánh lòng yêu nước và trách nhiệm của mỗi người dân Việt đối với vận mệnh của đất nước. Nhiều nhà tư sản dân tộc và doanh nhân đã ủng hộ Chính phủ bằng hàng nghìn lạng vàng và hàng triệu đồng Đông Dương trong “Tuần lễ vàng”, tiêu biểu như gia đình ông Trịnh Văn Bô, bà Hoàng Thị Minh Hồ vốn nổi tiếng giàu có nhờ buôn bán tơ lụa, sở hữu nhà máy dệt và kinh doanh bất động sản; ông bà Đỗ Đình Thiện, những doanh nhân có tài buôn bán lụa, sở hữu nhà máy dệt và đồn điền cà phê; ông chủ hãng sơn Nguyễn Sơn Hà; ông Nguyễn Hữu Nhâm, chủ hiệu vải nổi tiếng Hà thành; bà Vương Thị Lai nổi tiếng giàu có nhờ buôn bán tơ lụa…
“Trong trường hợp buôn bán lãi được 10 đồng, chúng tôi giữ lại 7 phần để tái đầu tư và 3 phần để giúp từ thiện. Khi cần nuôi nền độc lập thì cống hiến tất cả” (triết lý kinh doanh của gia đình ông Trịnh Văn Bô – bà Hoàng Thị Minh Hồ)
Ngoài ra, để khuyến khích giới công thương và các tầng lớp nhân dân đóng góp cho Chính phủ, vợ chồng ông bà Trịnh Văn Bô và nhiều nhà tư sản là thành viên cốt cán của Ban vận động Tuần lễ vàng. Lượng tiền và vàng mà nhân dân cả nước ủng hộ Quỹ Độc lập là một nguồn tài chính quan trọng giúp Đảng và chính quyền cách mạng non trẻ vượt qua những thách thức, tạo thế và lực để tạo nên kháng chiến chín năm trường kỳ thành công, giải phóng miền Bắc, tạo tiền đề thống nhất đất nước.
Gia đình ông Trịnh Văn Bô và bà Hoàng Thị Minh Hồ còn là chủ nhân của ngôi nhà 48 Hàng Ngang, nơi mà ngày 25.8.1945, Bác Hồ được các đồng chí Võ Nguyên Giáp, Nguyễn Lương Bằng, Trường Chinh và Trần Đăng Ninh đưa về làm việc tại đây, chuẩn bị cho sự thành công của Cách mạng tháng Tám. Tại đây, Bác đã viết bản Tuyên ngôn Độc lập, đánh dấu sự ra đời của quốc gia Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.
Gia đình ông bà Trịnh Văn Bô sau đó hiến tặng ngôi nhà 48 Hàng Ngang cho Nhà nước và trở thành một di tích lịch sử, nơi đây đã gắn liền với những sự kiện quan trọng của đất nước. Phần lớn các vật dụng trong nhà đều được bảo vệ cẩn thận, các yếu tố cổ điển của ngôi nhà vẫn còn nguyên vẹn và cửa đã được mở cho du khách.
“Công – Thương cứu quốc đoàn” tiền thân của Ngày Doanh nhân Việt Nam
Chủ tịch Hồ Chí Minh nhận thức rõ vai trò của tầng lớp doanh nhân trong cách mạng giải phóng dân tộc và xây dựng đất nước trên nền tảng mọi tầng lớp nhân dân đều là nguồn lực của cách mạng. Sự quan tâm và tình cảm của Người đối với các doanh nhân Việt Nam đã định hướng, động viên và khuyến khích đội ngũ doanh nhân phát triển.
Nửa tháng sau ngày Độc lập (18.9.1945), Chủ tịch Hồ Chí Minh đã gặp gỡ giới doanh nhân nhằm tranh thủ sự ủng hộ đối với sự nghiệp kháng chiến và kiến quốc. Ngày 13.10.1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã viết thư để khuyến khích giới doanh nhân tham gia Mặt trận Việt Minh và thành lập “Công – Thương cứu quốc đoàn”.
Trong thư, Người cho rằng giới công thương đóng một vai trò quan trọng trong việc xây dựng một nền kinh tế tài chính mạnh mẽ và mối liên hệ chặt chẽ giữa sự thịnh vượng của doanh nghiệp và sự phát triển của quốc gia. Lực lượng doanh nhân Việt Nam đã thể hiện sự tiên phong trong sự nghiệp vì lợi ích của quốc gia và dân tộc trong suốt những năm qua. Người bày tỏ: “Trong lúc các giới khác trong quốc dân ra sức hoạt động để giành lấy nền hoàn toàn độc lập của nước nhà, thì giới Công – Thương phải hoạt động để xây dựng một nền kinh tế và tài chính vững vàng và thịnh vượng. Chính phủ nhân dân và tôi sẽ tận tâm giúp giới Công – Thương trong công cuộc kiến thiết này. Việc nước và việc nhà bao giờ cũng đi đôi với nhau. Nền kinh tế quốc dân thịnh vượng nghĩa là các sự kinh doanh của các nhà công nghiệp, thương nghiệp thịnh vượng. Vậy tôi mong giới Công – Thương nỗ lực và khuyên các nhà công nghiệp và thương nghiệp mau mau gia nhập vào “Công – Thương cứu quốc đoàn” cùng đem vốn vào làm những công cuộc ích quốc lợi dân”.
Đội ngũ doanh nhân ngày càng lớn mạnh, đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp công nghiệp hóa và hiện đại hóa đất nước, đồng thời phát huy vai trò truyền thống của họ trong việc khuyến khích các tầng lớp xã hội góp phần xây dựng và phát triển doanh nghiệp, theo đề nghị của Chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam và Hiệp hội doanh nghiệp, Thủ tướng Chính phủ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam – Phan Văn Khải đã ký Quyết định số 990/QĐ-TTg ngày 20.9.2004, về Ngày Doanh nhân Việt Nam, hằng năm lấy ngày 13.10 là “Ngày doanh nhân Việt Nam”. Việc Thủ tướng Chính phủ quyết định lấy ngày 13.10 là Ngày Doanh nhân Việt Nam mang ý nghĩa lịch sử sâu sắc – đó chính là ngày Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi thư cho giới công thương Việt Nam ngay sau khi thành lập nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.
KIM SƠN
Nguồn: Doanh nhân dân tộc thuở bình minh lập nước (laodong.vn)
